Słowniczek chorób otępiennych u seniorów

 

 

 

 

 

 

 

Czym jest choroba otępienna?

Choroby otępienne, zwane inaczej demencją, są postępującymi przewlekłymi chorobami mózgu związanymi najczęściej z utratą lub uszkodzeniem komórek nerwowych (neuronów), a także odkładaniem się w mózgu nieprawidłowego białka. Bywają też wynikiem obrażeń głowy, nadużywaniem alkoholu, zatruciem czy skutkiem ubocznym przyjmowania leków. Najczęściej dotyczą ludzi starszych, jednak, niestety, częstość występowania demencji u osób poniżej 50 r. ż. z roku na rok wzrasta.

Choroba otępienna dotyka różnych sfer, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja w przestrzeni, rozumienie czy język. Otępienie powoduje u chorego zagubienie, frustrację, zaburzenia w kontroli zachowania, a czasem agresję.

Istnieje kilkadziesiąt rodzajów chorób otępiennych o różnych przyczynach, mechanizmach powstawania, przebiegu. Niestety, są to choroby postępujące, trwające do końca życia chorego. Nie da się odwrócić ich skutków. Naukowcy niewiele wiedzą o tym, jak przeciwdziałać wystąpieniu choroby - wiemy natomiast, jak możemy pomóc osobie z demencją w codziennym funkcjonowaniu.

 

Jak może przebiegać choroba otępienna?

Pierwsze objawy mogą być wręcz niezauważalne, często są mylone z chwilowym roztargnieniem czy zmęczeniem. Może to być na przykład zapomnienie daty wizyty u lekarza, zgubienie kluczy do domu czy pomylenie godziny odjazdu autobusu. Typowym początkowym objawem jest zaburzenie pamięci krótkotrwałej (czyli tej, odpowiedzialnej za zapamiętanie świeżych, odebranych przed chwilą informacji) - przejawia się to zadawaniem przez seniora ciągle tych samych pytań.

Późniejszymi objawami, które mogą wystąpić są:

• problem z przypomnieniem sobie informacji z przeszłości
• trudność w zapamiętaniu nowych informacji
• zaburzenia zachowania: apatia, agresja, dezorientacja, brak kontroli zachowania - w niektórych sytuacjach chory zachowuje się w sposób zbliżony do dziecka - nie wie, co wypada zrobić lub powiedzieć w danej sytuacji, a czego nie
• trudności w wykonywaniu codziennych aktywności jak ubranie się, czynności higieniczne, gotowanie

 

Jakie są najczęściej spotykane choroby otępienne?

Choroba Alzheimera

Najczęściej występująca choroba otępienna. Do zmian w zachowaniu dochodzi stopniowo, objawy pojawiają się w zależności od fazy choroby. Oznacza to, że chory może funkcjonować jak „sinusoida”, naprzemiennie: raz jego stan jest lepszy, a raz gorszy.

Otępienie z ciałami Lewy’ego

Występują objawy otępienne, takie jak wymienione powyżej, a ponadto mogą pojawić się omamy wzrokowe (chory może rozmawiać z lustrem, telewizorem, nie rozpoznaje bliskich osób) oraz objawy zespołu parkinosowskiego jak drętwienie części ciała czy patrzenie w jeden punkt.

Otępienie czołowo-skroniowe

Na pierwszy plan wysuwają się często dodatkowo zaburzenia zachowania – chory staje się impulsywny, agresywny, często mówi niestosowne rzeczy i jest bezkrytyczny w odniesieniu do własnej osoby. 

Demencja naczyniowa

Wywołana przez uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu np. w wyniku udaru. Uszkodzone naczynia nie dostarczają do komórek mózgowych odpowiedniej ilości krwi z tlenem i składnikami odżywczymi.

Objawy demencji mogą wystąpić bezpośrednio po udarze lub nasilać się z czasem, w miarę pogarszania się stanu naczyń krwionośnych.

 

Jak pomóc osobie z chorobą otępienną?

Przede wszystkim należy skontaktować się z lekarzem w celu postawienia diagnozy i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia mającego na celu spowolnienie procesu otępienia. Lekarz może przepisać leki, skierować na dodatkowe badania czy zalecić podjęcie aktywności np. gimnastyki czy wykonywania ćwiczeń stymulujących pamięć. W tym mogą pomóc najbliżsi chorej osoby oraz Ty, droga Opiekunko! Więcej na temat stymulowania pamięci przeczytasz w artykule: https://www.adsenior.pl/blog/cwiczenie-pamieci

 

 

Źródła:

Wyspy Pamięci. Fundacja na rzecz standardów opieki w chorobach otępiennych

B. Śmieszniak (2020) Otępienie – co to jest, jak leczyć, jak rozpoznać i zwalczać ze strony internetowej https://www.doz.pl/czytelnia

Cierpiałkowska L. (2009). Psychopatologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar

Barczak A. i in. (2015) Otępienie z ciałami Lewy’ego — jak rozpoznawać?, jak leczyć?, Via Medica ze strony internetowej: https://journals.viamedica.pl/