Sztuka w pracy z seniorem

 

Arteterapia-  terapia przez sztukę - na czym polega, jak można ją wykorzystać przy pracy z seniorami?

 

 

Czym jest arteterapia?

Termin „arteterapia” lub „artterapia” to zbitek dwóch słów, a mianowicie „art” (rozumiane jako sztuka, twórczość) oraz terapia, co w wolnym tłumaczeniu oznacza “terapia przez sztukę”. Główne założenie arteterapii mówi, że niepotrzebne są umiejętności, wiedza czy wcześniejszy kontakt ze sztuką odbiorcy. Jej istotą jest tworzenie i wolna, swobodna ekspresja drzemiących wewnątrz pacjenta uczuć i emocji. Walory estetyczne wytworzonego dzieła są na drugim miejscu, a nawet można powiedzieć, że całkowicie nieważne, ponieważ najważniejszy jest proces. Ma on aspekt diagnostyczny: obserwacja procesu twórczego oraz obiekt końcowy np. obraz lub wiersz stworzony przez pacjenta może pomóc terapeucie w rozszyfrowaniu emocji podopiecznego, których nie jest on w stanie ubrać w słowa. Dodatkowo udowodniono, że sam kontakt ze sztuką ma działanie terapeutyczne.

 

Dla kogo?

Arteterapia może być stosowana praktycznie przez każdego. Stosowanie jej ma na celu  m.in. poprawić jakość życia, pomóc zaakceptować własne ograniczenia i problemy oraz dać możliwość szukania rozwiązań.  Szczególnie zaleca się ją osobom niepełnosprawnych fizycznie, upośledzonym umysłowo, pacjentom na rehabilitacji i rewalidacji jako wspomożenie innych rodzajów terapii. Jest polecana także seniorom w celu aktywizacji i potencjalnego spowolnienia procesu starzenia się.

Profesjonalna arteterapia, by móc w pełni docenić jej efekty i wyciągnąć wnioski, powinna być prowadzona w formie sesji terapeutycznych indywidualnych lub grupowych przez wykwalifikowanego terapeutę. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby jej elementy włączać samodzielnie do codziennego planu dnia.

 

Jakie są rodzaje arteterapii?

Istnieje wiele rodzajów arteterapii. Wymienimy kilka przykładowych, najbardziej popularnych:

plastykoterapia (działania terapeutyczne przy pomocy szeroko rozumianych sztuk plastycznych, na przykład malarstwa, rzeźby, grafiki, rysunku),

muzykoterapia (wykorzystywanie dźwięku i muzyki, aktywne tworzenie form muzycznych np. piosenek, melodii, rytmu, a także ich bierny odbiór),

choreoterapia (zastosowanie tańca, wzbudzanie kontaktu z ciałem),

dramatoterapia (wykorzystywanie elementów teatru i dramy),

biblioterapia (terapia wykorzystująca książki i słowo pisane, związana z odbiorem literatury oraz samodzielnym tworzeniem),

filmoterapia (prowokowanie rozmów wokół oglądanych obrazów filmowych).

 

Korzyści i efekty płynące z arteterapii

Udział w arteterapii pozwala na zrelaksowanie się, rozładowanie frustracji, zmniejszenie depresji i stanów lękowych - słowem: uporządkowania wewnętrznego. Obserwuje się zmniejszenie poziomu agresji i przekierowanie energii na efektywne działania twórcze. Niekiedy arteterapia bywa zastąpieniem aktywności, które są dla seniora szkodliwe np. całodniowego oglądania telewizji. Kontakt ze sztuką może także mieć walory edukacyjne dzięki poznawaniu nazw różnych technik i prądów artystycznych, rozwijaniu poczucia piękna i wrażliwości. Arteterapia wspomaga zachowanie sprawności motoryki małej (czyli zręczności ruchów rąk i palców) oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej.

 

Kolejną niewątpliwą zaletą arteterapii jest kontakt z innymi ludźmi. Seniorzy często borykają się z problemem samotności i wykluczenia - udział w regularnych, grupowych sesjach arteterapeutycznych daje możliwość budowania i zacieśniania relacji interpersonalnych.

 

Bibliografia:

Tobis, S., Kropińska, S., & Cylkowska-Nowak, M. (2011). Arteterapia jako forma terapii zajęciowej w aktywizacji osób starszych Art therapy as a form of occupational therapy in activating of elderly subjects. Geriatria”[Geriatrics], 5(1).